در جاده های شلوغ و پر تحرک، توقف به موقع و ایمن خودرو، حکم جان و مرگ دارد. در این میان، سیستم ترمز به عنوان یکی از ارکان اصلی ایمنی خودرو، نقشی حیاتی ایفا می کند. در میان اجزای مختلف این سیستم، مهم است که بدانیم وظیفه دیسک ترمز در خودرو چیست؟. دیسک ترمز همچون قلب تپنده، وظیفه ای سنگین بر دوش دارد.
دیسک ترمز که نام های دیگری مانند لنت چرخ یا صفحه ترمز نیز دارد، قطعه ای دایره ای شکل است که از جنس چدن یا سرامیک ساخته می شود. این دیسک، به همراه چرخ ها می چرخد و وظیفه اصلی آن، تبدیل انرژی جنبشی چرخ ها به حرارت و در نهایت، کاهش سرعت و توقف خودرو است.
دیسک ترمز در خودرو چیست؟
دیسک ترمز، که به آن چرخ ترمز یا لنت ترمز نیز می‌گویند، قطعه ای دایره‌ای شکل از جنس چدن، آلومینیوم، فولاد یا آهن است که در سیستم ترمز خودرو نقشی حیاتی ایفا می کند. در واقع، دیسک ترمز عامل اصلی توقف خودرو محسوب می شود. این قطعه به همراه چرخ ها می چرخد و وظیفه اش ایجاد اصطکاک برای کاهش سرعت یا متوقف کردن چرخ ها و در نهایت توقف کامل خودرو است.
بیشتر بخوانید: نشانه های گیرپاژ کردن ماشین چیست؟
وظیفه دیسک ترمز در خودرو
دیسک های ترمز در انواع مختلفی با طرح ها و مواد مختلف موجود هستند. رایج ترین آنها عبارتند از:
- دیسک های ترمز جامد
این دیسک های ترمز از یک تکه فلز جامد، معمولاً چدن یا فولاد ساخته می شوند. آنها ارزان ترین نوع دیسک ترمز هستند، اما به اندازه انواع دیگر موثر نیستند و گرمای زیادی تولید می کنند که می تواند منجر به محو شدن ترمز شود. - دیسک های ترمز دو تکه
از دو قطعه ساخته شده اند. هاب، که از چدن یا فولاد ساخته شده است، و روتور، که از چدن، فولاد یا آلومینیوم ساخته شده است. روتور به هاب پیچ می شود که به خنک شدن سریعتر دیسک و کاهش محو شدن ترمز کمک می کند.
از خدمات خودروبر ایران: امداد خودرو تبریز
- دیسک های ترمز شکاف دار
دارای شکاف هایی در سطح روتور هستند که به کانال کردن گرما و گازها از دیسک کمک می کند. این می تواند به بهبود خنک شدن و کاهش محو شدن ترمز کمک کند. - دیسک های ترمز سرامیکی کربنی
این دیسک ها از سرامیک و کربن ساخته شده اند و بسیار سبک و بادوام هستند. آنها همچنین گرما را به طور موثرتر از دیسک های فلزی دفع می کنند که می تواند منجر به محو شدن ترمز کمتر و قدرت ترمز بهتر شود. با این حال، آنها بسیار گرانتر از دیسک های فلزی هستند.
نحوه عملکرد دیسک ترمز
- زمانی که راننده پدال ترمز را فشار می دهد، نیروی هیدرولیکی از طریق سیستم ترمز به کالیپر منتقل می شود.
- کالیپر که در دو طرف دیسک ترمز قرار دارد، لنت های ترمز را به سمت دیسک فشار می دهد.
- لنت های ترمز با سطح دیسک ترمز درگیر شده و اصطکاک زیادی ایجاد می کنند. این اصطکاک، انرژی جنبشی چرخ ها را به گرما تبدیل کرده و باعث کاهش سرعت یا توقف کامل آن ها می شود.
- با کاهش سرعت چرخ ها، سرعت خودرو نیز به تدریج کم شده و در نهایت متوقف می شود.
مزایای دیسک ترمز خودرو
- قدرت ترمزگیری بالا: دیسک ترمز به دلیل ایجاد اصطکاک زیاد، قدرت ترمزگیری بالایی دارد و می‌تواند خودرو را در مسافت کوتاه تری متوقف کند.
- عملکرد در شرایط مختلف: دیسک ترمز در شرایط مختلف آب و هوایی و دمایی به خوبی عمل می‌کند و از عملکرد قابل اعتمادی برخوردار است.
- خنک شدن سریع: به دلیل ساختار مشبک و چرخش، به سرعت خنک می‌شود و از گرم شدن بیش از حد و کاهش قدرت ترمزگیری جلوگیری می کند.
- عمر طولانی: دیسک ترمز از قطعات نسبتاً بادوام خودرو است و در صورت مراقبت صحیح، عمر طولانی دارد.
معایب دیسک ترمز
- دیسک ترمز در هنگام ترمزگیری، به خصوص در سرعت های بالا، ممکن است سروصدای نسبتاً زیادی ایجاد کند.
- دیسک ترمز به دلیل جنس فلزی که دارد، سنگین تر از سایر انواع سیستم های ترمز مانند کاسه ای است.
- دیسک ترمز و لنت های ترمز آن به طور کلی گران تر از سیستم های ترمز کاسه ای هستند.
رایج ترین آلیاژهای مورد استفاده در دیسک ترمز
آلیاژ دیسک ترمز، ترکیبی از فلزات مختلف است که برای ساخت دیسک ترمز خودرو استفاده می‌شود. انتخاب آلیاژ مناسب برای دیسک ترمز، نقش مهمی در عملکرد، دوام و ایمنی آن دارد. این آلیارها عبارتند از:
- چدن خاکستری
رایج‌ترین و ارزان‌ترین ماده برای دیسک ترمز است. چدن خاکستری به دلیل قابلیت ریخته‌گری خوب، ماشینکاری آسان و قیمت مناسب، به طور گسترده در صنعت خودرو استفاده می‌شود.
با این حال، چدن خاکستری استحکام و هدایت گرمایی پایینی دارد که می‌تواند منجر به محو شدن ترمز، ترک خوردن و شکستن دیسک در شرایط ترمز شدید شود.
- فولاد
آلیاژی از آهن و کربن است که استحکام و هدایت گرمایی بیشتری نسبت به چدن خاکستری دارد.
انواع مختلفی از فولاد برای دیسک ترمز استفاده می‌شود، از جمله فولاد کربنی، فولاد ضد زنگ و فولاد آلیاژی.
دیسک‌های ترمز فولادی، عملکرد ترمزگیری بهتری نسبت به دیسک‌های چدنی ارائه می‌دهند و در برابر محو شدن ترمز و ترک خوردن مقاوم‌تر هستند.
- آلومینیوم
فلزی سبک با هدایت گرمایی بالا است. جالب است بدانید که آلومینیوم می‌تواند به طور قابل توجهی عملکرد ترمز را بهبود بخشد.
- سرامیک کربن
آلیاژی از سرامیک و فیبر کربن است که قوی‌ترین، سبک‌ترین و گران ترین ماده برای دیسک ترمز است. دیسک های ترمز سرامیک کربنی، هدایت گرمایی بسیار بالایی دارند و معمولا در برابر گرمای شدید و ترمزگیری های سنگین بدون محو شدن یا ترک خوردن مقاومت می کنند. با این حال، دیسک های ترمز سرامیک کربنی به دلیل پیچیدگی فرآیند تولید، بسیار گران هستند و به طور گسترده در خودروهای معمولی استفاده نمی شوند.
انتخاب آلیاژ مناسب برای دیسک ترمز به نوع خودرو بستگی دارد. دیسک های ترمز برای خودروهای سواری، SUVها، کامیون ها و خودروهای مسابقه ای در آلیاژهای مختلف موجود هستند.
سخن پایانی
در این مقاله، به بررسی دیسک ترمز و نقش حیاتی آن در سیستم ترمز خودرو پرداختیم. دیسک ترمز که به مثابه قلب تپنده سیستم ترمز شناخته می شود، وظیفه ای خطیر بر عهده دارد و با تبدیل انرژی جنبشی چرخ ها به حرارت، به توقف خودرو کمک می‌کند.
سوالات متداول وظیفه دیسک ترمز در خودرو چیست؟
- دیسک ترمز چیست و چه وظیفه ای دارد؟
دیسک ترمز قطعه ای دایره ای شکل و فلزی است که به چرخ ها متصل می شود و وظیفه ی اصلی آن، تبدیل انرژی جنبشی چرخ ها به حرارت و در نتیجه، کاهش سرعت و توقف خودرو است. این امر با ایجاد اصطکاک بین لنت های ترمز و سطح دیسک انجام می شود. - چه عواملی بر عمر دیسک ترمز تاثیر می گذارند؟
عوامل متعددی بر عمر دیسک ترمز تاثیر می گذارند، از جمله: نحوه رانندگی، نوع لنت ترمز، شرایط آب و هوایی، کیفیت دیسک ترمز - چه نشانه هایی حاکی از خرابی دیسک ترمز هستند؟
برخی از نشانه های خرابی دیسک ترمز عبارتند از: لرزش فرمان هنگام ترمزگیری: لرزش فرمان می تواند ناشی از تاب برداشتن یا ناهمواری دیسک ترمز باشد.
بدون دیدگاه